Onvredig

Hij was jarenlang het onderwerp van gesprek tijdens de kringverjaardag: mijn 39-jarige huisgenoot die om het weekend voor zijn twee kinderen zorgde in een kamer van 15 vierkante meter. Tot diep in de schulden ondergesneeuwd en het enige wat hij zijn kinderen kon bieden was een geel gekleurd matras en een pak Taksi. Zijn schulden waren het resultaat van een slechte jeugd, een wietplantage op zolder en het afpersen van een zakenman. Wanneer hij in een goede week eens vijf euro meer heeft te besteden, geeft hij dit uit aan een verse joint waarmee hij zichzelf in slaap rookt terwijl zijn kinderen hun tegenstanders in Fortnite uitjoelen. Hij is elke week verliefd op een andere vrouw die hem maar een klein beetje aandacht schenkt op Tinder. Eén vrouw bleef iets langer hangen en zij is de moeder van zijn kinderen. Ze zijn 5 en 7 jaar, gaan naar speciaal onderwijs en hebben nu al een leerachterstand. Vader weet niet eens in welke klas ze precies zitten. Ze zijn lief en ik heb vaak getwijfeld of ik niet de kinderbescherming moet verwittigen. Dit zijn namelijk de kinderen die, als ze ouder zijn, je auto in brand steken of de Primera leegtrekken.

De rellen van de afgelopen dagen zorgden voor vele surrealistische beelden. Reljongeren die in honderdtallen over straat rennen als ongedierte, alsof je een vergeten kerstpakket in de schuur opentrekt. Verbazingwekkend hoe je gewetenloos het eigendom van een ander kapotmaakt, gelukkig is daar heel Nederland het over eens. Gek genoeg vind ik het ergens bijzonder hoe sommigen op de eerste rij staan om de met knuppel bewapende agenten te lijf te gaan. Ik schijt namelijk al half in mijn broek wanneer ik op mijn fiets Spotify open om een liedje door te klikken en een politiewagen voorbij rijdt. Er is soms een dunne lijn tussen moed en domheid.

Wat mij misschien wel meer verbaast is hoe sommigen dit gedrag wegschuiven als verveling. Stoom afblazen voor het lange binnen zitten en saaie avonden. En hoewel dat in zekere zin wel ergens klopt, wordt het dieper liggende probleem totaal ondermijnd. Dit zijn jongeren die al jaren in het vizier zijn van wijkagenten omdat ze potentieel gevaar vormen. Jongeren die worden geboren in situaties zoals die van mijn huisgenoot en bij voorbaat als kansloos zijn. Hopeloze jongeren die in de hoek van de klas worden gezet en nu met de avondklok een opening zien om zichzelf te laten horen.

Dit zijn de kinderen die niet kunnen of mee mogen spelen in de zandbak en dus het zandkasteel kapot maken. Het zijn de kids die thuis geen aandacht en liefde krijgen, en dus met de onderzetters gaan gooien of de hamster in de magnetron stoppen. Laaggeschoold, beperkt in hun vermogen tot spreken en uitdrukken, en weinig creatief. Ze groeien op tot ontevreden mensen, maar missen zelfs soms het vermogen om dit zelf te begrijpen. Laconiek en lacherig gedrag is het masker. Ze leren van jongs af aan dat de politie er is om je te straffen en niet om je te beschermen.

Een zorgwekkende gedachte die door elke zelfbenoemde journalist via socialmedia in stand wordt gehouden. Eerder schreef ik al over de filterbubbel die wordt veroorzaakt door slimme algoritmes, waarbij media-items worden voorgeschoteld aan de hand van je zoekgeschiedenis en persoonlijke interesses. En fenomeen dat gevaarlijke vormen aanneemt bij het verkrijgen van nieuws. Iemand die ontevreden is over de maatregelen van de overheid wordt op een gegeven moment gegijzeld door haat zaaiende media. Compleet verstrikt in de fuik van zijn of haar eigen gedachtegoed.

Maar ja, hoe lossen we dit op? Een eerste stap van de oplossing van dit probleem is erkenning en begrip. Het is moeilijk, zelfs voor de meest standvastige mensen zoals ik, maar zelfs in dit soort situaties is het belangrijk om de oorzaak te leren begrijpen zodat ellende in de toekomst wordt voorkomen. Begrijp mij niet verkeerd; rellers moeten gestraft worden. Maar door ze nu nog verder buiten te sluiten, creëer je eenzelfde probleem voor later. Drie weken geleden lachten we nog om de bizarre taferelen in Amerika, maar ook Nederland kent polarisatie. Juist door elkaar af te schilderen als ‘coronawappie’ of ‘schaap van de mainstreammedia’ wordt de kloof tussen mensen met een verschillende opinie steeds groter. Extremisten maken gebruik van deze opening.

Telkens moet ik weer zuchten wanneer een veteraan een pleidooi houdt over hoe makkelijk de jeugd het nu heeft met Netflix en dat het in de Tweede Wereldoorlog vele malen erger was. Het is alsof een kind van de fiets valt en niet mag huilen, want de hongersnood in Afrika is pas echt erg. Niet te vergelijken. In plaats van de verschillen te zoeken, is het soms beter om het probleem te (h)erkennen. Binnen zitten vanwege een oorlog, pandemie of slechte opvoeding. Het is allemaal kut.