Middendilemma

Ik heb lang getwijfeld waarmee ik na een lange internetstilte jullie weer eens zou verblijden. Jullie kennen mij als een man van nuance en relativeren, alleen is dat soms best lastig in een wereld waarin steeds meer mensen de keuze maken om als volslagen idioot het leven te willen voortzetten. Of het nou gaat over Amerika, terreurdreiging bij Taylor Swift of de opkomst van Andrew Tate look-a-likes die het leven willen terugdraaien naar het jaar heksenverbranding; ik weet niet meer zo goed hoe ik het moet relativeren. En als ik iets kritisch schrijf over de PVV, ben ik waarschijnlijk ook twintig van mijn dertig lezers kwijt, dus dat doe ik wel bij de volgende verkiezingen wanneer jullie een nieuwe Messias hebben gevonden. Voor deze houd ik het redelijk veilig.

Wat mij afgelopen week aanspoorde om weer iets te typen zijn de klimaatactivisten die een van de huizen van Lionel Messi op Ibiza hebben beklad. Nu denken jullie misschien van ‘is dit nou waar je na een jaar mee aan komt zetten’? Maar het is een actie in een reeks van soepgooien en talkshowtafelplakken waar ik mij al een lange tijd aan stoor: activisten die maatschappelijke problemen compleet gijzelen en ervoor zorgen dat maatschappelijke discussies vastlopen. Nu heb ik overigens niet zo heel veel medelijden met een Messi en sinds Ibiza is overgenomen door lifestylecoaches met cacaoceremonies valt die smeerboel waarschijnlijk niet eens meer op. Maar ik denk dat acties als deze het tegenovergestelde bereiken van waar ze voor zijn bedoeld.

Ik maak mij zorgen over het klimaat. Wat dat betreft juich ik klimaatactivisten aan de zijlijn toe. Je hoeft geen master in statistiek te hebben om de cijfers over warmterecords en extreem weer te begrijpen. Ik beschouw mijzelf als typische middenmoot, stem geen GroenLinks of D66 en zelfs ik zie het. Als ik populist was, was ik allang een middenpartij begonnen om namens het middenvolk te spreken. Ik heb bij dit soort kwesties last van een ‘middendilemma’. Dat wil zeggen dat ik over de meeste kwesties wel een duidelijke mening heb, maar liever in het neutrale midden mijn kop in het zand steek, omdat ik niet wil horen bij het groepje radicalen dat de discussie heeft gekaapt. En inmiddels zijn er al heel wat maatschappelijke discussies waarbij ik dit ongemak ervaar. Of het nou gaat over migratie, corona, zwartepiet, stikstof of pride; het zijn stuk voor stuk vastgelopen discussies omdat ze gekaapt zijn door extreme geluiden. De wet van polarisatie is uiteindelijk vrij simpel; doe je iets radicaals aan de ene kant, dan kun je verwachten dat de weerstand aan de andere kant groter wordt. Actievoeren valt en staat met draakvlak voor je actie. Verlies je die, dan geeft dat de tegenstander grijphaakjes om mensen uit het stille midden te vissen.

Telkens wanneer ik weer een boek of podcast heb gelezen of geluisterd, stel ik mijzelf de vraag; is er nou niet een vorm van actievoeren die in mijn macht en comfortzone ligt, waarmee ik ook maar een klein beetje het verschil zou kunnen maken? Die vraag wordt met een keiharde nee beantwoord wanneer ik radicale protestacties zie. Het zijn acties waar het beweegbare politiek midden op afhaakt. En dat is precies de groep die nodig is om nog enig klimaatdoel te halen, want deze groep is ook bezorgd en bereid om mee te bewegen naar meer groen. Activisten maken vaak de fout door acties te richten op groepen die nooit gaan luisteren of groepen waar ze zelf tot toe behoren zodat ze onderling goed voor de dag komen. Zonde, want klimaatontkenners ga je niet meer overhalen en de meest linkse kant van het politieke spectrum hoef je niet meer te overtuigen (hoewel er binnen hun havermelkhypocrisie nog veel te winnen valt). 

Nu is de klimaatactie die ik aanhaal misschien minder gericht op het creëren van draakvlak en meer op het feit dat de superrijken als Messi voor de meeste uitstoot zorgen. Maar de ironie van dit vraagstuk is dat je júist deze vervuilende rijken nodig hebt om te investeren in duurzaamheidsprojecten. Als je dingen wil gaan besmeuren of je ergens aan vast wilt ketenen, is het dan ook effectiever om je te richten op organisaties i.p.v. individuen. De opkomst van zonnepanelen is bijvoorbeeld te danken aan een enorme investering van rijke weldoeners, niet omdat Anne-Fleur van GroenLinks in haar halfuurtje pauze op de stoep is gaan zitten voor het Ministerie van Klimaat. Wat sinds kort trouwens het Ministerie van Klimaat en Groene Groei heet, zodat het wat meer in lijn is met de BBBijbel; plak er een groen bloemetje op en je wekt de illusie dat je groen doet.

Zit jij in het midden en zou je ook wat meer uit je stille grot willen treden? Blokkeer dan geen snelweg waar half werkend Nederland overheen moet, terwijl de ambtelijke top gewoon een thuiswerkdag houdt. Bekijk in plaats daarvan je cirkel van invloed en onderzoek met welke manier jij je vaardigheden kan inzetten om een ander te overtuigen. Activisten lijden vaak aan grootheidswaanzin en denken met hun actie de nieuwe Martin Luther King of Rosa Parks te worden. Wij millenials en gen z's kunnen daar niks aan doen, er is ons verteld dat wij speciale sneeuwvlokjes zijn.

Ben je een geboren netwerker? Overtuig dan een paar mensen in je omgeving. Ben je danseres? Vat de boodschap in een dans. Ben je lifestylecoach? Plak je gezicht op de A12. Misschien moet ik mijn eigen les ook volgen en wat meer irritante columns schrijven. Maar aangezien het triest gesteld is met de leesvaardigheid in Nederland, is het waarschijnlijk effectiever om de boodschap te gieten in de nieuwe romcom van Jim Bakkum of in een realityserie op Videoland. Tien bn’ers die we acht weken lang gaan volgen hoe ze minder vlees eten en de fiets pakken. Martien Meiland en Famke Louise krijsend vastgeketend aan een sluis, zodat een cruiseschip er niet door kan. Het zou waarschijnlijk nog werken ook.